ارتباط عوامل خطر قلبی‌عروقی با ناهنجاری‌های الکتروکاردیوگرافی عمده و جزئی

ناهنجاری‌های ECG با افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی کرونری حتی پس از تنظیم سایر عوامل خطر نیز مرتبط بوده‌اند. به‌دلیل دسترسی جهانی، هزینه کم و سهولت استفاده، اندازه‌گیری ECG پایه می‌تواند در شناسایی بیماران پرخطر، به‌ویژه آن‌هایی که بدون علائم هستند، کمک کند. به‌عنوان مثال، در یک مطالعه ملی ژاپنی با میانگین پیگیری ۵.۵ سال، ناهنجاری‌های ECG پایه با مرگ و میر کلی و بستری‌های بیمارستانی به‌دلیل بیماری قلبی-عروقی در جمعیت عمومی مرتبط بود. همچنین، کاربرد تشخیصی ناهنجاری‌های ECG برای برخی بیماری‌های قلبی-عروقی نوظهور نیز گزارش شده است. تحقیقات نشان داده‌اند که برخی ناهنجاری‌های ECG در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ که هیچ بیماری قلبی-عروقی قبلی ندارند، می‌تواند با نارسایی قلبی نوظهور مرتبط باشد، در حالی که سایر ناهنجاری‌ها ممکن است پیش‌درآمدی بر بیماری قلبی کرونری باشند.

ناهنجاری‌های جزئی و عمده ECG همچنین با عوامل خطر قابل اصلاح و غیرقابل اصلاح بیماری‌های قلبی-عروقی مرتبط بوده‌اند. با این حال، مقالات مربوط با این موضوع محدود است. مطالعات قبلی ارتباطات بین عوامل خطر قابل اصلاح مانند فشار خون بالا و دیابت و ناهنجاری‌های عمده ECG را نشان داده‌اند. به‌عنوان مثال، یک مطالعه نشان داد که بیماران مبتلا به فشار خون مقاوم یا کنترل‌نشده نسبت به افراد نرمال فشار خون، شیوع بالاتری از ناهنجاری‌های عمده ECG دارند. در گروه عوامل خطر غیرقابل اصلاح بیماری‌های قلبی-عروقی، سن به‌عنوان برجسته‌ترین عامل خطر مرتبط با ناهنجاری‌های عمده ECG شناخته شده است، اما عوامل خطر دیگری مانند جنس مذکر و نژاد سیاه نیز ممکن است خطر ناهنجاری‌های ECG را افزایش دهند.

بیشتر مطالعات مربوط به ارتباط بین ناهنجاری‌های ECG و عوامل خطر بیماری‌های قلبی-عروقی در کشورهای خارج از خاورمیانه انجام شده‌اند. از آن‌جایی که منشأ قومی بر ناهنجاری‌های ECG تأثیر می‌گذارد، بررسی این ارتباطات در اقوام مختلف ضروری است. بنابراین، پوریا احمدی و همکاران، مطالعه‌ای با هدف بررسی ارتباط بین ناهنجاری‌های جزئی و عمده ECG و عوامل خطر بیماری‌های قلبی-عروقی در جمعیت بزرگسال تهران، انجام دادند. در این مطالعه از داده‌های مطالعه کوهورت تهران (TeCS) استفاده شد، که یک مطالعه کوهورت در حال انجام بر جمعیت بزرگسال تهران است که به‌طور خاص بر بیماری‌های قلبی-عروقی و عوامل خطر آن‌ها تمرکز دارد. داده‌های پایه مطالعه کوهورت تهران، یک مطالعه طولی و چندرشته‌ای در حال انجام است که برای شناسایی عوامل خطر بیماری‌های قلبی-عروقی در جمعیت بزرگسال تهران طراحی شده است. الکتروکاردیوگرام‌های ۷۶۳۰ بزرگسال ایرانی با سن ۳۵ سال و بالاتر تحلیل شد. ناهنجاری‌های ECG به گروه‌های عمده یا جزئی بر اساس اهمیت بالینی آن‌ها طبقه‌بندی شدند. نتایج با استفاده از رگرسیون لجستیک چندمتغیره به‌دست آمد و به‌صورت نسبت شانس (OR) بیان شد.

نتایج این مطالعه که در سال 2025 در مجله‌ی Health Science Reports به چاپ رسید نشان داد که در مجموع ۷۵۶ نفر (۹.۹٪) ناهنجاری‌های عمده ECG داشتند، در حالی که ناهنجاری‌های جزئی در ۲۵۲۶ نفر (۳۳.۱٪) تشخیص داده شد. ۴۵.۸٪ از جمعیت کل مرد بودند و ۴۱.۸٪ از آن‌ها ناهنجاری جزئی داشتند. افراد با سن بالاتر، دیابت و فشار خون بالا خطر بیشتری برای ناهنجاری‌های عمده ECG داشتند. در مقابل، سطح فعالیت بدنی متوسط و سطح بالای فعالیت بدنی با شیوع کمتری از ناهنجاری‌های عمده مرتبط بودند. جنس مذکر، سن بالاتر، فشار خون بالا و مصرف سیگار نیز با شیوع بیشتر ناهنجاری‌های ECG ترکیبی (عمده یا جزئی) مرتبط بودند.

ناهنجاری‌های عمده و جزئی ECG با عوامل خطر مهم بیماری‌های قلبی-عروقی مانند دیابت و فشار خون بالا مرتبط هستند. از آن‌جا که این ناهنجاری‌ها با نتایج نامساعد مرتبط هستند، غربالگری بیماران با عوامل خطر بیماری‌های قلبی-عروقی با استفاده از ECG می‌تواند افراد پرخطر را که نیاز به مراقبت و پیگیری مناسب دارند، شناسایی کند.