ویژگی ها و تظاهرات بیماران مبتلا به ترومبوز سینوس وریدی مغزی و عوامل مرتبط با پیامدهای عملکردی نامطلوب
ترومبوز سینوس ورید مغزی (CVST) یک اختلال نادر عروق مغزی است که شیوع سالانه آن 3 تا 4 مورد در هر یک میلیون در سراسر جهان است. بروز سالانه از 1.16 تا 2.02 در هر 100000 نفر متغیر است و تفاوت قاره ای قابل توجهی دارد. در ایران واقع در آسیای غربی و مرکزی، بروز این بیماری 12.3 مورد در هر یک میلیون است. ترومبوز سینوس ورید مغزی بر اساس دلایل بالینی تشخیص داده می شود و با یافته های تصویربرداری تأیید و تشخیص زودهنگام، نقش مهمی در بهبود بیماری ایفا می کند. ارزیابی کامل علائم و عوامل مستعد کننده بالقوه و همچنین استفاده از مطالعات تصویربرداری عصبی، برای تشخیص زودهنگام ضروری است.
علائم از سردرد تا از دست دادن هوشیاری متغیر است. در حالی که عوامل مستعد کننده، مانند بارداری یا استفاده از قرص های ضد بارداری خوراکی (OCPs)، به تشخیص در اکثر بیماران کمک می کند، اما تقریباً 15٪ موارد CVST ایدیوپاتیک در نظر گرفته می شوند. بنابراین، ارزیابی بیماران، به ویژه بیماران بدون عوامل خطر آشکار، چالش برانگیز است و نیاز به بررسی بیشتر دارد. تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)، آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRA) و ونوگرافی تشدید مغناطیسی (MRV) ابزار مناسبی برای تشخیص زودهنگام هستند.
علیرغم خطر دگرگونی هموراژیک در انفارکتوس مغزی، ضد انعقادها همچنان درمان اولیه برای بیماران مبتلا به CVST هستند. برای افراد با پیش آگهی ضعیف و ترومبوز گسترده که علیرغم درمان ضد انعقادی بدتر می شود، ترومبولیز سیستمیک یا هدایت شده با کاتتر توصیه می شود. پیش آگهی CVST از بهبودی کامل تا پیامدهای عصبی جدی متفاوت است. تأخیر در تشخیص، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، علت اصلی نرخ بالای مرگ و میر است. به همین منظور صبا ایلخانی و همکاران مطالعه ای با هدف بررسی و توصیف ویژگی‌های بالینی، آزمایشگاهی و تصویربرداری عصبی CVST و ارزیابی تفاوت‌ها و ویژگی‌های بیماران با پیامدهای نامطلوب در مقابل مطلوب انجام دادند.
این مطالعه گذشته‌نگر (2007 - 2018) همه بیماران مبتلا به CVST بررسی و ویژگی‌های دموگرافیک، بالینی، آزمایشگاهی، تصویربرداری عصبی و پیامدهای بالینی آنها ارزیابی شد. مقیاس رنکین اصلاح شده (mRS) برای ارزیابی نتایج عملکردی بیماران پس از یک پیگیری سه ماهه استفاده شد. عوامل مؤثر بر پیامدهای بیماران (مطلوب [mRS ≤ 2] در مقابل نامطلوب [mRS > 2]) با استفاده از آزمون تی مستقل و آزمون chi-squared مورد بررسی قرار گرفتند.
در مجموع 141 بیمار مبتلا به CVST وارد مطالعه شدند. بیشترین پذیرش (42.6 درصد) در تابستان بوده است. اکثر بیماران شروع بیماری تحت حاد (66٪) داشتند که سردرد شایع ترین تظاهرات (66٪) بود. استفاده منظم از قرص های ضد بارداری خوراکی و ناشتا بودن شایع ترین عوامل خطر بالینی (به ترتیب 52 و 22.7 درصد) بودند. انواع مختلف ترومبوفیلی ارثی (کمبود پروتئین C، پروتئین S یا آنتی ترومبین III) در تقریباً 13 تا 16 درصد بیماران ثبت شد. سینوس عرضی جانبی (61.7%) و سینوس ساژیتال فوقانی (45.5%) بیشترین درگیری را داشتند. میزان مرگ و میر در هنگام ترخیص و بعد از سه ماه به ترتیب 4.3 و 8 درصد بود. در ارزیابی پیگیری، 81.3٪ از بیماران نتیجه مطلوب [mRS ≤ 2] را نشان دادند، در حالی که 18.7٪ پیامد نامطلوب داشتند. بیماران با پیامدهای نامطلوب به طور قابل توجهی مسن تر از بیمارانی بودند که پیامدهای مطلوب داشتند. ارتباط معنی داری بین فصل بستری، شکایت اصلی، سیر بیماری، حوادث ترومبوآمبولیک قبلی و آنتی فسفولیپید IgG مشاهده شد.
نتایج این مطالعه که در سال 2024 در مجله ی Thrita Journal of Neuron به چاپ رسید نشان داد که شایع ترین عوامل خطر در بین بیماران مبتلا به CVST جنسیت زن، سابقه استفاده از داروهای ضد بارداری خوراکی و ناشتا بودن است و بیماران مسن با کاهش هوشیاری، یک دوره بیماری حاد، سابقه حوادث ترومبوآمبولی و آنتی فسفولیپید IgG مثبت بیشتر احتمال دارد که نتیجه نامطلوب داشته باشند.
ارسال نظر