مدیریت خونریزی واریس نابجا با شانت پورتوسیستمیک داخل کبدی ترانس ژوگولار
واریس های نابجا به عنوان شانت های وریدی پورتوسیستمیک بزرگ به دلیل فشار خون پورتال توصیف می شوند و در هر نقطه ای از شکم غیر از ناحیه معده-مری قرار دارند. ممکن است در اثنی عشر، ژژونوم، ایلئوم، کولون، رکتوم، کانال مقعدی و نواحی پریستومال یافت شوند. یک بررسی پرسشنامه ای نشان می دهد که واریس نابجا بیشتر در رکتوم رخ می دهد، با شیوع 44.5٪ در بین 173 بیمار مبتلا به واریس نابجا. به‌علاوه، واریس‌های نابجا در مکان‌های غیرمعمول مختلفی از جمله تخمدان‌ها، واژن، کیسه صفرا، اطراف طحال و ناف ثبت شده‌اند. واریس نابجا 5 درصد از خونریزی های واریس را تشکیل می دهد که با هماتمز خفیف تا شدید، خونریزی دستگاه گوارش تحتانی، خونریزی داخل صفاقی یا هماچوری ظاهر می شود. شرایطی که ممکن است در ایجاد واریس نابجا نقش داشته باشد عبارتند از: فشار خون پورتال، جراحی قبلی شکم، ناهنجاری های مادرزادی عروقی، انسداد ورید پورتال خارج کبدی، فستول شریانی وریدی و واریس های کولون خانوادگی.
خونریزی ناشی از واریس نابجا در مقایسه با واریس مری نسبتاً نادر است. بر خلاف واریس های مری، هیچ دستورالعمل خاصی برای کنترل خونریزی واریس نابجا وجود ندارد و چالش اصلی در تعیین دقیق محل خونریزی نهفته است. با این وجود، چندین گزینه درمانی در دسترس هستند، از جمله روش‌های آندوسکوپی مانند بستن و اسکلروتراپی، درمان‌های جراحی و مداخلات رادیولوژی مانند آمبولیزاسیون، شانت پورتوسیستمیک داخل کبدی ترانس ژوگولار (TIPS) و انسداد رتروگراد وریدی مسدود شده با بالون.
TIPS به عنوان مدیریت استاندارد طلایی خونریزی واریس معده به مری در صورت شکست درمان آندوسکوپی در نظر گرفته می شود. TIPS گرادیان پورتوسیستمیک را در 95 درصد بیماران کاهش می دهد. با این حال، اثربخشی TIPS در کنترل خونریزی واریس نابجا همچنان موضوع بحث است. مطالعات اخیر نرخ بقای طولانی مدت TIPS را در بیماران مبتلا به واریس نابجا ذکر کرده است، در حالی که ممکن است منجر به عوارض متعددی از جمله انسفالوپاتی کبدی و نارسایی کبدی شود. علاوه بر این، TIPS ممکن است همیشه در مدیریت خونریزی شدید، حتی پس از عادی سازی فشار خون پورتال، موثر نباشد. به همین منظور دلآرام قدیمی و همکاران مطالعه ای به منظور بررسی کارایی TIPS برای مدیریت واریس نابجا انجام دادند. جستجوی جامع از طریق PubMed، Scopus، Web of Science و Embase تا 16 ژانویه 2023 با استفاده از کلمات کلیدی مرتبط انجام شد. گزارش‌های موردی و سری‌های موردی با کمتر از 10 بیمار تحت TIPS برای مدیریت واریس نابجا گنجانده شد. ارزیابی کیفیت از چک لیست موسسه جوآنا بریگز برای گزارش های موردی پیروی کرد. این مرور سیستماتیک 43 مطالعه را شامل 50 بیمار مبتلا به واریس نابجا که تحت TIPS قرار داشتند، ارزیابی کرد.
میانگین سنی بیماران 54.3 سال، نیمی زن و دو نفر باردار بودند. بیماری کبدی الکلی (48%) و عفونت هپاتیت C (26%) از علل شایع فشار خون پورتال بودند. آسیت و اسپلنومگالی به ترتیب در 32% و 28% از بیماران گزارش شد. واریس نابجا عمدتاً در نواحی دوازدهه (28%) و رکتوم (26%) قرار داشت. عوارض 42 درصد از بیماران، خونریزی مجدد در 11 مورد و انسفالوپاتی کبدی در 7 مورد را تحت تاثیر قرار داد. پیگیری به طور متوسط 12 ماه به طول انجامید و در نهایت 5 نفر پیوند کبد دریافت کردند. نتایج این مطالعه که در مجله ی Emergency Radiology در سال 2024 به چاپ رسید نشان داد که مرگ و میر پس از شانت پورتوسیستمیک داخل کبدی ترانس ژوگولار 18٪ بود. علیرغم عوارض و میزان مرگ و میر قابل توجه، نتایج مطلوبی در تقریباً نیمی از بیماران مبتلا به خونریزی واریس نابجا مشاهده شد که با TIPS مدیریت شده بودند.
ارسال نظر