مرور سیستماتیک و متاآنالیز شبکه‌ای
درمان ضدترومبوتیک در بزرگسالان مبتلا به بیماری شریان کرونری اتساعی
اتساع شریان کرونری (CAE) به‌عنوان گشادشدگی غیرعادی لومن شریان کرونری تعریف می‌شود. شیوع این عارضه بسته به روش مطالعه و محیط پژوهش متفاوت است، اما به‌طور کلی بین ۰.۳ تا ۵.۳ درصد در بیمارانی که تحت آنژیوگرافی کرونری قرار می‌گیرند، مشاهده شده است. علت دقیق CAE هنوز به‌طور کامل مشخص نیست، اما ممکن است ناشی از عوامل ژنتیکی یا شرایط اکتسابی باشد.
برخی از علل احتمالی شامل آترواسکلروز، بیماری کاوازاکی، آمبولی‌های میکوتیک یا سپتیک، سندرم مارفان، آرتریت ناشی از پلی‌آرتریت ندوزا، بیماری تاکایاسو، لوپوس اریتماتوز سیستمیک و سندرم حاد کرونری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل خطرزا برای CAE هستند. همچنین، افراد دارای شاخص توده بدنی بالا، فشار خون، سطوح بالای تری‌گلیسیرید، میزان بالای دی‌دایمر و مردان، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به CAE قرار دارند.
یکی از جدی‌ترین عوارض CAE تشکیل لخته خون در عروق اتساع‌یافته است که می‌تواند منجر به سکته قلبی شود. سندرم حاد کرونری به دلیل وجود بخش‌های آنوریسمی در شریان کرونری رخ می‌دهد که موجب کندی یا آشفتگی جریان خون می‌شوند. مدیریت این بیماری چالش‌برانگیز است زیرا مکانیسم‌های آن به‌خوبی شناخته نشده‌اند. بیماران مبتلا به CAE اغلب دارای پروفایل‌های بالینی پیچیده‌ای هستند که شامل سندرم حاد کرونری، سکته قلبی یا آنژین می‌شود، بنابراین به راهبردهای درمانی تخصصی نیاز دارند. این راهبردها شامل روش‌های باز Vascularization مانند مداخله عروقی از طریق پوست (PCI) و جراحی بای‌پس عروق کرونری (CABG) و همچنین درمان دارویی مانند بتابلوکرها، بلاک‌کننده‌های کانال کلسیم و نیترات‌ها برای کنترل علائمی نظیر آنژین هستند. انتخاب روش درمان بستگی به اندازه، محل و شدت آنوریسم، وضعیت کلی بیمار و سابقه پزشکی وی دارد. بیماران مبتلا به CAE در معرض خطر افزایش‌یافته لخته‌شدن خون قرار دارند و معمولاً با داروهای ضدانعقاد مانند وارفارین و داروهای ضدپلاکت مانند آسپرین، کلوپیدوگرل و دی‌پیریدامول درمان می‌شوند. با این حال، هنوز مشخص نیست که کدام گروه از این داروهای ضدترومبوتیک بیشترین اثربخشی را دارند.
اگرچه یک متاآنالیز اخیر راهبردهای ضدترومبوتیک را در پیشگیری از آنوریسم شریان کرونری ثانویه به بیماری کاوازاکی و عوارض قلبی-عروقی مرتبط با آن در کودکان بررسی کرده است، اما مطالعات مقایسه‌ای مستقیم اندکی درباره این درمان‌ها در بیماران بزرگسال وجود دارد. ارزیابی گسترده داده‌های موجود ضروری بود تا این شکاف دانش در مورد نقش درمان ضدترومبوتیک در این جمعیت پر شود، بنابراین، علیرضا آذربو و همکاران یک متاآنالیز شبکه‌ای برای ارائه بینش درباره اثربخشی نسبی درمان‌های ضدترومبوتیک در بیماران بزرگسال مبتلا به CAE انجام دادند.
این مرور سیستماتیک و متاآنالیز مطابق با دستورالعمل‌های گزارش‌دهی ترجیحی برای مرورهای سیستماتیک و متاآنالیزها (PRISMA) و بیانیه گسترش‌یافته PRISMA برای گزارش مرورهای سیستماتیکی که متاآنالیز شبکه‌ای را در بر می‌گیرند، انجام شد و از یک روش‌شناسی از پیش ثبت‌شده در پروتکل PROSPERO پیروی کرد. جستجوهای جامع تا اکتبر ۲۰۲۴ انجام شد. انتخاب مطالعات، استخراج داده‌ها و ارزیابی سوگیری به‌طور مستقل توسط دو ارزیاب انجام شد. متاآنالیز زوجی، احتمال وقوع عوارض جانبی عمده قلبی-عروقی (MACE) را در بیمارانی که درمان‌های ضدترومبوتیک مختلف دریافت کرده بودند، در مقایسه با گروه بدون درمان بررسی کرد. متاآنالیز شبکه‌ای نیز شواهد مستقیم و غیرمستقیم را ترکیب کرده و اثربخشی درمان‌های ضدترومبوتیک را برای MACE مقایسه کرد.
این مرور سیستماتیک شامل ۵۰۳۹ بیمار بزرگسال مبتلا به CAE بود. نتایج این مطالعه که در سال 2025 در مجله‌ی The Egyptian Heart Journal به چاپ رسید نشان داد که احتمال وقوع MACE در بیمارانی که هیچ درمانی دریافت نکرده بودند، در مقایسه با بیمارانی که تحت درمان با درمان دوگانه ضدپلاکتی (DAPT) و آسپرین به‌تنهایی بودند، بیشتر بود. اگرچه بیمارانی که داروی ضدانعقاد دریافت کرده بودند، شیوع کمتری از MACE نشان دادند، اما این تفاوت در مقایسه با گروه بدون درمان از نظر آماری معنی‌دار نبود. بر اساس مقدار سطح زیر منحنی رتبه‌بندی تجمعی (SUCRA)، درمان دوگانه ضدپلاکتی مؤثرترین درمان برای پیشگیری از MACE در بیماران مبتلا به CAE است و پس از آن، درمان با آسپرین به‌تنهایی و درمان ضدانعقادی قرار دارند.
ارسال نظر