جراحی قلب در طی دو دهه: آنچه در مورد نتایج و عوامل خطر آن آموخته ایم
در عصر تبادل سریع دانش پزشکی، پایگاه های اطلاعاتی مراقبت های بهداشتی به عنوان پایه اصلی پیشرفت به سمت کیفیت بهتر مراقبت در نظر گرفته می شود. مدیریت دانش مراقبت های بهداشتی که برای اولین بار در سال 1995 معرفی شد، می تواند منجر به کاهش هزینه و نوآوری نیز شود. نظارت بر روش جراحی می تواند چندین مزیت از جمله ارزیابی مناسب استفاده، ارزیابی اثربخشی و ایمنی و محاسبه هزینه مراقبت های بهداشتی را ارائه دهد. این موضوع همواره در زمینه جراحی قلب و قفسه سینه بسیار مهم تلقی شده است، همانطور که با ایجاد اولین پایگاه ملی جراحی قلب در سال 1986 توسط انجمن جراحان قفسه سینه (STS) مشخص شد. پایگاه داده جراحی قلب بزرگسالان (ACSD) اکنون از بیش از 7.4 میلیون پرونده بیماران در سراسر ایالات متحده تشکیل شده است. به طور مشابه، انجمن قلب اروپا برای جراحی قلب و قفسه سینه (EACTS) و پایگاه داده قلب بزرگسالان (ACD) اطلاعات بیش از 80 بیمارستان اروپایی و 120000 مداخله جراحی را گزارش می دهد که بر اهمیت توسعه پایگاه های داده منطقه ای در کشورهای دیگر نیز تاکید می کند.
استفاده از بانک اطلاعات جراحی قلب در مراکز ارجاع از اهمیت بالایی برخوردار است و می تواند منجر به کیفیت بهتر مراقبت از بیماران شود. مرکز قلب تهران (THC) یک مرکز ارجاع قلب و عروق است که در سال 1380 افتتاح شد. به همین منظور مسیح تاج دینی و همکاران سومین گزارش از روند عوامل خطرزای قلبی عروقی و اقدامات جراحی بیماران از سال 1381 تا 1399 را ارائه کردند که از تمامی بیماران THC جمع آوری شده بود.
این مطالعه مقطعی در مرکز قلب تهران از سال 1381 تا 1399 انجام شد. کلیه بیمارانی که تحت عمل جراحی قلب قرار گرفته بودند واجد شرایط ورود به مطالعه بودند (N=63974) و کسانی که انواع جراحی های متفرقه داشتند از مطالعه خارج شدند (N=9556). توزیع جراحی های قلب (شامل پیوند بای پس عروق کرونر (CABG)، دریچه و جراحی های دریچه + CABG) و مرگ و میر مربوط به آنها در بیمارستان ثبت شد. علاوه بر این، روند 20 ساله در شیوع عوامل خطر مختلف قلبی عروقی (CVRFs) در بین گروه‌های زیر مورد ارزیابی قرار گرفت: الف) CABG، ب) جایگزینی/ترمیم دریچه آئورت برای تنگی آئورت (AS/AVR/r) و ج) سایر جراحی های دریچه ای (IVS).
در مجموع 54418 بیمار (مرد: 70.7٪ با میانگین سنی: 62.7 سال) با شیوع 84.5٪ CABG، جمعیت نهایی مورد مطالعه را تشکیل دادند. نتایج این مطالعه که در مجله BMC Cardiovascular Disorders در سال 2024 به چاپ رسید، همه CVRFهای مورد مطالعه روند صعودی کلی از سال 1381 تا 1399 را در هر سه گروه نشان داد. در مورد مرگ و میر داخل بیمارستانی، بیشترین میزان در سال 1398 با 4.0 درصد و کمترین میزان آن در سال 1381 با 2.0 درصد بوده است. روند کلی همه عوامل خطر قلبی عروقی (دیابت، فشار خون بالا، چربی خون، سیگار کشیدن، سابقه خانوادگی IHD، مصرف تریاک و BMI ≥ 30) در این سال ها رو به افزایش بود. به طور جالبی، شیوع عوامل خطر مختلف در بین سه گروه مورد مطالعه از یک الگوی مشابه پیروی کرد: گروه AS.AVR/r برای همه عوامل خطر بین گروه‌های CABG و IVS قرار گرفت. با نرخ کلی 1.9٪ برای مرگ و میر در بیمارستان، بیماران تحت CABG + دریچه بالاترین میزان مرگ و میر (7.2٪) را داشتند.
شیوع عوامل خطر قلبی عروقی در گروه AS.AVR/r بین گروه‌های CABG و IVS مشاهده شد. شباهت بیشتر بین گروه AS.AVR/r و CABG نسبت به گروه IVS و CABG را می توان بر اساس نقش پیری در بیماری عروق کرونر و AS شدید توجیه کرد. AS شدید در حال حاضر عمدتاً به عنوان یک بیماری سالخوردگی در نظر گرفته می شود و بنابراین با افزایش عوامل خطر متداول قلبی عروقی، مانند بیماری های عروق کرونر همراه است.
CABG شایع ترین روش در THC باقی مانده است. روند افزایشی قابل توجه در CVRF ها در طول این دوره 20 ساله و در انواع مختلف جراحی قلب مشاهده شد که این یافته ها چندین پیامد سیاست بالینی و بهداشتی دارد. با در نظر گرفتن تغییرات در عوامل خطر در این دوره زمانی، پزشکان می‌توانند تمرکز بیشتری بر عوامل خطر جدیدتر داشته باشند و اصلاحات سبک زندگی و درمان‌های دارویی بهتری را با هدف کاهش خطر ابتلا به بیماران ارائه دهند. علاوه بر این، شناخت الگوهای جراحی در مناطق مختلف می‌تواند منجر به طراحی بهتر سیاست‌های بهداشت عمومی، متناسب با یک منطقه خاص و با عوامل خطر موضعی شود. طرح‌هایی مانند برنامه اقدام ملی ایران برای پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر (NCD) می‌تواند یکی از این طرح‌ها باشد و استراتژی های مشابهی را می توان برای بیماران تحت عمل جراحی قلب، به ویژه CABG ارائه کرد.
doi:10.1186/s12872-024-03860-9
تهیه و تنظیم: امین محسن زاده
ارسال نظر