تأثیر واکسیناسیون کووید ۱۹ بر علائم دستگاه ادراری تحتانی (LUTS) در بیماران مبتلا به هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH)

LUTS به مجموعه‌ای از علائم ناشی از اختلالات مختلف مانند علائم ذخیره‌سازی مثانه، مشکلات تخلیه ادرار، فوریت ادراری، تکرر ادرار، ضعف جریان ادرار و نشت ادرار گفته می‌شود. مطالعات پیشین شیوع LUTS را حدود ۳۰% در مردان ۵۰ ساله و ۵۶% در مردان ۷۰ ساله گزارش کرده‌اند. همچنین مشخص شده که وجود BPH هیستوپاتولوژیک همیشه با LUTS همراه نیست. تشخیص زودهنگام BPH برای مدیریت موثر عوارض آن ضروری است. درمان‌های مرسوم و قابل قبول برای LUTS/BPH شامل آنتاگونیست‌های گیرنده‌های آلفا-۱، مهارکننده‌های ۵-آلفا ردوکتاز و فیتوتراپی است.

با ظهور پاندمی ویروس کرونا (SARS-CoV-2)، تلاش‌های زیادی برای تولید واکسن‌های موثر انجام شد. واکسن‌های مختلفی مانند BNT162b2 (فایزر–بیون‌تک)، mRNA-1273 (مدرنا)، AZD1222 (آکسفورد/آسترازنکا)، BBIBP-CorV (سینوفارم) و اسپوتنیک وی معرفی شدند.

از آغاز برنامه واکسیناسیون، نگرانی‌ها و مباحثی در مورد ایمنی و عوارض احتمالی واکسن‌ها در سراسر جهان مطرح شد. BPH اغلب با علائم آزاردهنده LUTS همراه است که بر کیفیت زندگی و عملکرد اجتماعی بیماران تاثیر منفی می‌گذارد. این علائم ممکن است باعث اختلال در فعالیت‌های روزمره، محدودیت مصرف مایعات، و اجتناب از فعالیت‌های خارج از منزل شود. عوامل مختلفی مانند شرمساری، نگرانی از هزینه درمان و باور به این که این علائم بخشی اجتناب‌ناپذیر از روند پیری هستند، باعث می‌شوند بسیاری از بیماران از مطرح کردن علائم خود با پزشک خودداری کنند.

مطالعات مختلفی که عوارض جانبی واکسن را بررسی کرده‌اند، طیف گسترده‌ای از علائم را گزارش داده‌اند که برخی از آن‌ها شامل علائم ادراری بوده است. با این حال، این مطالعات وضعیت پایه این علائم را پیش از واکسیناسیون بررسی نکرده‌اند. از آنجا که بیماران مبتلا به BPH به دلیل ماهیت بیماری علائم LUTS را از قبل دارند، فرض ما این بود که وخامت علائم پس از واکسیناسیون ممکن است در این بیماران متفاوت باشد.

این مطالعه با هدف بررسی تغییرات علائم LUTS قبل و بعد از واکسیناسیون در بیماران BPH طراحی شد تا به بینش بهتری درباره عوارض احتمالی اورولوژیک پس از واکسیناسیون دست یابیم. این علائم می‌توانند کیفیت زندگی این بیماران را به طور قابل توجهی تحت تأثیر قرار دهند.

این مطالعه طولی آینده‌نگر از سپتامبر ۲۰۲۲ تا مارس ۲۰۲۳ در بیمارستان سینا در تهران انجام شد و شامل ۱۰۶ بیمار مبتلا به BPH بود که واکسن‌های کووید-۱۹ را دریافت کردند. آزمایش‌های PSA (آنتی‌ژن اختصاصی پروستات)، سونوگرافی و آنالیز ادرار انجام شد و پرسشنامه علائم پروستات (IPSS) قبل از واکسیناسیون تکمیل گردید. واکسن‌های مورد استفاده شامل آکسفورد/آسترازنکا، سینوفارم و اسپوتنیک وی بودند و دوزهای یادآور طبق پروتکل سازنده تزریق شد. سه ماه پس از دریافت دوز یادآور، بیماران مجدداً با همان پرسشنامه ارزیابی شدند.

نتایج این مطالعه که در مجله‌ی Clinical and Experimental Vaccine Research در سال 2025 به چاپ رسید نشان داد که از میان ۳۵۹۱ نفر که واکسن کووید-۱۹ دریافت کردند، ۱۰۶ نفر واجد شرایط برای تحلیل بودند. میانگین سنی در روز واکسیناسیون ۶۵.۴ سال بود. پس از واکسیناسیون، تغییرات معناداری در سطح PSA و حجم پروستات مشاهده نشد. با این حال، علائم ادراری مانند فوریت، سوزش ادرار، تکرر ادرار و هماچوری به طور معناداری افزایش یافتند. سایر علائم تفاوت آماری معناداری نشان ندادند. این یافته‌ها نشان می‌دهند که علائم فوریت، سوزش ادرار، تکرر ادرار و هماچوری ممکن است پس از واکسیناسیون کووید-۱۹ در بیماران مبتلا به BPH تشدید شوند.