بررسی تأثیر اعتیاد به تریاک بر سطح گلوکز و پروفایل‌های لیپیدی سرم در بیماران دیابتی مبتلا به سندرم‌های حاد کرونری

باور عمومی بر این است که تریاک دارای فواید سلامتی مانند کاهش خطر ابتلا به دیابت ملیتوس (DM)، فشار خون بالا (HTN) و چربی خون (HLP) است. با این حال، مطالعات مختلف نشان داده‌اند که مصرف تریاک می‌تواند یک عامل خطر برای بیماری عروق کرونر قلب (CAD) باشد. بیماری‌های قلبی عروقی (CVDs) شایع‌ترین علت مرگ‌ومیر در جهان هستند و در ایران حدود 43 درصد از کل مرگ‌ومیرها به دلیل این بیماری‌ها رخ می‌دهد. بنابراین، درک رابطه بین مصرف مواد مخدر ناسالم و پیامدهای بالینی برای سلامت عمومی ضروری است.

افزایش روزافزون شیوع دیابت یک نگرانی بزرگ جهانی در حوزه سلامت است. تخمین زده می‌شود که تا سال 2030، دیابت به هفتمین علت مرگ‌ومیر در جهان تبدیل شود. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که تریاک ممکن است در کوتاه‌مدت باعث افزایش موقت سطح لیپیدهای خون شود؛ اما مصرف طولانی‌مدت آن می‌تواند منجر به تشدید دیابت و دیس‌لیپیدمی گردد. از سوی دیگر، کاهش مصرف مواد در بیماران مبتلا به دیابت می‌تواند نتایج بالینی بهتری به همراه داشته باشد. در یک مطالعه نشان داده شده است که سوءمصرف مواد به‌طور معناداری قند خون ناشتا را در بیماران دیابتی کاهش می‌دهد، اگرچه تفاوت قابل‌توجهی در ارتباط با قند خون پس از صرف غذا و هموگلوبین گلیکوزیله مشاهده نشد.

به‌دلیل یافته‌های متناقض در مطالعات اخیر، بهزاد بکراوی و همکاران پژوهشی با هدف بررسی تأثیر اعتیاد به تریاک بر سطوح گلوکز و پروفایل‌های لیپیدی سرم در بیماران دیابتی مبتلا به سندرم‌های حاد کرونری (ACS) انجام دادند.

در این مطالعه مقطعی، بیماران دیابتی مبتلا به سندرم‌های حاد کرونری (ACS) که به بیمارستان امام حسین شاهرود، مراجعه کرده بودند، مورد بررسی قرار گرفتند. بیمارانی که بیش از شش ماه از تشخیص دیابت آن‌ها می‌گذشت، در مطالعه گنجانده شدند. بیماران مبتلا به دیابت نوع ۱ یا کسانی که دفع کراتینین کمتر از ۳۰ میلی‌لیتر در دقیقه داشتند، از مطالعه خارج شدند.
ویژگی‌های دموگرافیک بیماران، از جمله سن، جنسیت و شاخص توده بدنی (BMI) و همچنین پارامترهای آزمایشگاهی مانند HbA1c، قند خون ناشتا (FBS)، کلسترول کل، لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL)، لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) و تری‌گلیسیرید (TG) ثبت شدند.

بیماران به دو گروه تقسیم شدند: گروه تریاک شامل ۵۰ بیمار مبتلا به دیابت بود که به دلیل ACS بستری شده و حداقل به مدت ۶ ماه و حداقل ۳ روز در هفته از تریاک به صورت خوراکی استفاده کرده بودند. این بیماران در صورت عدم استفاده از تریاک، علائم ترک مانند تهوع، استفراغ، اسهال، اضطراب و بی‌خوابی را تجربه می‌کردند. گروه غیر تریاک شامل ۴۹ بیمار بود که به هیچ عنوان از تریاک استفاده نکرده بودند.

در مجموع، ۹۹ بیمار در این مطالعه شرکت کردند. میانگین سن بیماران در گروه تریاک ۴۷.۴ سال و در گروه غیر تریاک ۴۷.۵ سال بود. اکثر بیماران مرد بودند، به طوری که ۶۲ درصد در گروه تریاک و ۶۶ درصد در گروه غیر تریاک قرار داشتند. علاوه بر این، ۷۶ درصد از بیماران در گروه تریاک و ۷۰ درصد در گروه غیر تریاک دارای شاخص توده بدنی (BMI) در محدوده طبیعی بودند.

نتایج این مطالعه که در مجله ی Annals of Military and Health Sciences Research در سال 2024 به چاپ رسید نشان داد که، مصرف تریاک تأثیری بر سطوح قند خون ناشتا یا هموگلوبین A1c ندارد، زیرا هیچ تفاوت معناداری بین گروه‌ها از نظر سطح گلوکز سرم مشاهده نشد. علاوه بر این، مصرف تریاک تأثیری بر پروفایل‌های لیپیدی نداشت. هیچ تفاوت معناداری در سطوح TG، کلسترول کل،LDL  و HDL بین بیمارانی که تریاک مصرف می‌کردند و بیمارانی که مصرف نمی‌کردند، وجود نداشت.