تشخیص‌های افتراقی و پروتکل‌های درمانی برای ژنژیویت دسوکواماتیو

ژنژیویت دسوکواماتیو یک تظاهر بالینی خاص است که یا به واکنش‌های حساسیتی به برخی آلرژن‌ها یا به انواعی از بیماری‌های خودایمنی نسبت داده می‌شود. برخی آنتی‌ژن‌های موجود در دهان‌شویه‌ها، خمیردندان‌ها، آدامس‌ها و غذاها می‌توانند در بیماران واکنش‌های حساسیتی ایجاد کنند که به صورت DG ظاهر می‌شود. علاوه بر این، لیکن پلان دهانی (OLP)، پمفیگوئید مخاطی (MMP)، پمفیگوس ولگاریس  (PV)، ژنژیویت پلاسموسلی  (PCG)، اریتم مولتی‌فرم  (EM)، پمفیگوئید بولوز (BP) ، لوپوس اریتماتوز سیستمیک  (SLE)، بیماری خطی IgA، درماتیت هرپتی‌فرم (DH) و اپیدرمولیز بولوزا (EB) از جمله بیماری‌های خودایمنی هستند که علائم و نشانه‌های DG را تحریک می‌کنند. شواهد موجود نشان می‌دهد که OLP شایع‌ترین علت DG با منشأ خودایمنی است. ژنژیویت دسوکواماتیو بیشتر در زنان مسن، به‌ویژه در دوران یائسگی مشاهده می‌شود، اما ممکن است در مردان و کودکان نیز ظاهر شود.

مطالعات پریودنتال نشان داده‌اند که وضعیت پریودنتال در بیماران مبتلا به DG مرتبط با MMP بسیار بدتر از گروه کنترل است. شواهدی نشان می‌دهد که DG می‌تواند نقش بالقوه مهمی در افزایش خطر طولانی‌مدت تخریب بافت پریودنتال ایفا کند. از آنجا که DG یک اصطلاح بالینی است که نمایانگر تظاهر دهانی چندین بیماری مخاطی-پوستی مختلف است، درمان آن بسیار متنوع است. هر پروتکل درمانی باید با هدف کاهش و کنترل علائم DG با حداقل عوارض جانبی اجرا شود. بهداشت نامناسب دهان وضعیت لثه بیماران DG را بدتر می‌کند. بنابراین، برخی محققین پیشنهاد می‌کنند که درمان‌های پریودنتال غیرجراحی به عنوان درمانی احتمالی برای DG انجام شود. علاوه بر این، درمان‌های خاصی معرفی شده‌اند که بر تظاهرات عمومی بیماری‌های مرتبط با پاتوژنز DG تمرکز دارند. درمان موضعی، عمدتاً با استفاده از کورتیکواستروئیدها، به اشکال و دوزهای مختلف تجویز شده است. کورتیکواستروئیدها و سایر داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی، همراه با آنتی‌بیوتیک‌های طیف‌گسترده، از جمله داروهای مختلفی هستند که به صورت سیستمیک برای DG تجویز می‌شوند.

علاوه بر کورتیکواستروئیدها، مجموعه‌ای از فارماکوتراپی‌ها، درمان‌های لیزر کم‌توان، کلرهگزیدین، اسید هیالورونیک، عصاره پروپولیس، دهان‌شویه بنزیدامین هیدروکلراید و مکمل‌های مختلف (مانند ملاتونین، ویتامین C و ویتامین D) نیز برای درمان DG مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند.

به همین منظور حامد مرتضوی و همکاران مطالعه‌ای سیستماتیک با هدف جمع‌آوری تمامی مطالعات بالینی از هر نوع درمانی که برای DG استفاده شده است انجام دادند تا به طور دقیق نتیجه‌گیری شود که کدام روش‌های درمانی برای DG ایمن‌تر، کارآمدتر و با کمترین عوارض جانبی هستند.

در مجموع ۱۵ مطالعه معیارهای لازم برای وارد شدن به این مطالعه را داشتند که ۶ مطالعه موردی، ۵ کارآزمایی بالینی، ۳ کارآزمایی بالینی تصادفی (RCT)، و ۱ مطالعه کوهورت بودند. در این مطالعات مجموعاً ۳۳۰ بیمار شرکت داشتند که بیشتر آنان زنان بودند (۸۱.۵۲٪) و میانگین سنی ۵۷.۶ سال بود. ویژگی‌های تشخیصی شامل (OLP) (n = 249)، (MMP) (n = 30)، (PV) (n = 19)، (PCG) (n = 4)، (EM) (n = 1)، و بیماری‌های غیرمشخص (NSD) (n = 27) بود.

نتایج این مطالعه که در مجله ‌ی Dental and Medical Problems در سال 2024 به چاپ رسید نشان داد که لیکن پلان دهانی و پمفیگوئید مخاطی با استفاده از دستورالعمل‌های بهداشت دهان و درمان موضعی کلوبتازول و/یا داکسی‌سایکلین مونوهیدرات کنترل شدند. پمفیگوس ولگاریس، ژنژیویت پلاسموسلی و اریتم مولتی‌فرم با کلوبتازول موضعی درمان شدند. در نتیجه، هر مورد DG نیاز به درمان شخصی‌سازی شده دارد که بر اساس تشخیص انجام می‌شود.