ارزیابی تأثیر ورزش پس از اسلیو گاسترکتومی بر نمایه‌ی گلوکز و کاهش وزن در بلندمدت در زنان ایرانی

جراحی باریاتریک به‌عنوان یک مداخله‌ی مؤثر شناخته شده که می‌تواند منجر به کاهش وزن قابل‌توجه و پایدار، بهبود وضعیت متابولیک و کاهش احتمالی خطر عوارض مرتبط با چاقی شود. بااین‌حال، تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که ۱۰ تا ۳۰ درصد از افرادی که تحت این جراحی قرار می‌گیرند، به کاهش وزن مطلوب دست نمی‌یابند و بسیاری از آن‌ها با افزایش مجدد وزن مواجه می‌شوند. این نتایج نامطلوب می‌توانند خطر عوارض مرتبط با چاقی، از جمله دیابت نوع ۲ را افزایش دهند.

در این زمینه، انجام فعالیت بدنی پس از جراحی ممکن است برای حفظ مزایای سلامتی آن ضروری باشد. بااین‌حال، شواهد فعلی در مورد تأثیر ورزش پس از جراحی، به‌ویژه نقش آن در بهبود کنترل قند خون، محدود است. مطالعات اخیر نشان می‌دهند که اثربخشی جراحی باریاتریک از نظر درصد کاهش وزن اضافی بدن (%EBWL) و بهبود متابولیکی، بین افراد متفاوت است. این تفاوت به نظر می‌رسد که با پایبندی به توصیه‌های ورزشی و رژیم غذایی پس از جراحی مرتبط باشد. بااین‌حال، میزان دقیق این تأثیر هنوز به‌طور کامل مشخص نشده است.

تحقیقات پیشین اثرات جراحی باریاتریک بر کاهش وزن و بهبود دیابت نوع ۲ و همچنین نقش ورزش در مدیریت این شرایط را بررسی کرده‌اند. بااین‌حال، میزان تأثیر این رابطه هنوز کاملاً مشخص نیست. این مطالعه که در Health Science Reports-۲۰۲۵ به چاپ رسیده است، با هدف بررسی تأثیر ورزش پس از جراحی اسلیو گاسترکتومی لاپاروسکوپیک (LSG) بر نمایه‌ی گلوکز و %EBWL در یک گروه از زنان مبتلا به چاقی و دیابت نوع ۲ طی یک دوره‌ی چهار ساله انجام شده است. علاوه بر این، فرمول پیش‌بینی‌کننده‌ای برای برآورد میزان کاهش وزن در ۴۸ ماه بر اساس سطح فعالیت بدنی بیماران توسعه داده شد تا بر اهمیت ورزش پس از جراحی تأکید شده و مشارکت بیماران در فرآیند درمان افزایش یابد.

در این مطالعه، زنانی که به دیابت نوع ۲ غیر وابسته به انسولین مبتلا بوده و بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۵ تحت جراحی LSG قرار گرفته بودند، در یک طراحی کوهورت آینده‌نگر مورد بررسی قرار گرفتند. این افراد در یک و چهار سال پس از جراحی پیگیری شدند. داده‌های مربوط به نمایه‌ی گلوکز، شاخص توده‌ی بدنی و کیفیت و کمیت ورزش آن‌ها جمع‌آوری شد. فعالیت کافی به‌عنوان انجام بیش از ۱۵۰ دقیقه ورزش در هفته تعریف شد. شرکت‌کنندگان به دو گروه تقسیم شدند: گروه کنترل (فعالیت کم) و گروه آزمایشی (فعالیت کافی). پیامدهای اصلی شامل %EBWL و هموگلوبین گلیکوزیله (HbA۱c) بود. تحلیل آماری با استفاده از آزمون t جفتی و رگرسیون خطی در نرم‌افزار R انجام شد.

مطالعه شامل ۲۴۶ زن با میانگین سنی ۴۶.۹۳ سال بود که از یک گروه اولیه‌ی ۲۴۹ نفری انتخاب شدند. ارتباط معناداری بین %EBWL، قند خون ناشتا و HbA۱c با شدت ورزش مشاهده شد. گروهی که فعالیت کافی داشتند، در مقایسه با گروه کم‌تحرک، نتایج بهتری را نشان دادند:

• درصد کاهش وزن اضافی بدن: ۷۸.۱٪ در برابر ۲۸.۱٪
• کاهش هموگلوبین گلیکوزیله :۰.۳۷-٪ در برابر ۰.۰۱-٪
• کاهش شاخص توده بدنی: ۱۱.۶- در برابر ۸.۴۶- کیلوگرم بر مترمربع

علاوه بر این، فرمول زیر برای پیش‌بینی %EBWL در ۴۸ ماه بر اساس میزان ورزش (R² = 0.86) ارائه شد:
%EBWL (در ۴۸ ماه) = ۵- (در صورت عدم ورزش) + ۱× مدت ورزش (دقیقه در روز) + ۱۰× فراوانی ورزش (جلسه در هفته)

این مطالعه بر نقش حیاتی ورزش پس از جراحی در دستیابی به کاهش وزن طولانی‌مدت و بهبود نسبی نمایه‌ی گلوکز تأکید دارد. فرمول توسعه‌یافته به‌طور مؤثری %EBWL را بر اساس میزان فعالیت بدنی بیماران پیش‌بینی می‌کند و بر اهمیت مشارکت در فعالیت بدنی و تعامل بیماران در دستیابی به نتایج مثبت تأکید می‌ورزد. توصیه می‌شود بیماران پس از جراحی راهنمایی‌های لازم برای حفظ یک رژیم ورزشی فعال را دریافت کنند.