این مقاله به بررسی شاخص آتروژنیک پلاسما (Atherogenic Index of Plasma - AIP) و ارتباط آن با بیماری عروق کرونر قلب (CAD) پرداخته است. این شاخص که از نسبت تری‌گلسیرید به کلسترول خوب (HDL) و سپس گرفتن لگاریتم آن به دست می‌آید، ابزاری ساده و نسبتا ارزان برای ارزیابی خطر ابتلا به بیماری قلبی است. یافته‌های این مرور نظام‌مند و متاآنالیز از ۵۱ مطالعه نشان می‌دهد که مقدار بالاتر AIP با خطر بیشتر بیماری عروق کرونر، شدت بیشتر انسداد عروقی و پیامدهای مرگ‌ومیر بالاتر همراه است.

مفهوم شاخص آتروژنیک پلاسما  (AIP)

AIP از فرمول زیر محاسبه می‌شود: AIP = log (TG / HDL-C)

به بیان ساده، هنگامی که تری‌گلسیرید خون زیاد و HDL پایین باشد، مقدار AIP افزایش می‌یابد و نشان‌دهنده‌ی تمایل بیشتر به ایجاد چربی‌های مضر در دیواره رگ‌ها است. بالا بودن این شاخص نشانه‌ی وجود ذرات کوچک و متراکم LDL است که احتمال چسبیدن به دیواره‌ی عروق و انسداد قلبی را افزایش می‌دهد.

یافته‌ها و نتیجه‌گیری

• افرادی که AIP بالاتری دارند، بیش از دو برابر بیشتر در معرض ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب هستند.
• در بیماران دارای بیماری قلبی،AIP  بالا با خطر پیشرفت سریع پلاک‌های چربی و انسداد چند رگ همزمان (multivessel CAD) مرتبط است.
• این شاخص همچنین با کلسیم‌گیری عروق کرونر و افزایش خطر وقایع قلبی عمده ارتباط معنادار دارد.
• حتی در افرادی که هنوز بیماری قلبی ندارند، بالا بودن AIP خطر بروز سکته، انفارکتوس و مرگ ناشی از بیماری قلبی را افزایش داده است.
• کنترل سطح تری‌گلسیرید و کلسترول HDL با رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و در صورت نیاز داروهایی مانند استاتین‌ها، باعث کاهش مقدار AIP و در نتیجه کاهش خطر بیماری قلبی می‌شود.
• محاسبه‌ی AIP ابزار ساده‌ای است که در هر آزمایش خون معمولی قابل انجام است و می‌تواند برای پیشگیری، غربالگری و پایش بیماران پرخطر مانند افراد دیابتی، افراد دارای اضافه‌وزن یا سابقه خانوادگی بیماری قلبی مورد استفاده قرار گیرد.
• این شاخص به‌ویژه برای کشورهای در حال توسعه که امکان انجام آزمایش‌های پیچیده‌تر ندارند، ابزار مفیدی برای تشخیص زودهنگام خطر قلبی است.