ملاحظات اخلاقی در پیشگیری و مدیریت بیماری‌های غیرواگیر

NCDs  عمدتاً به دلایلی مانند افزایش سن، سیگار کشیدن، مصرف الکل، عادات غذایی ناسالم (از جمله مصرف بیش از حد شکر، نمک، چربی‌های اشباع و ترانس) و کمبود فعالیت بدنی ایجاد می‌شوند. این بیماری‌ها سالانه مسئول 38 میلیون مرگ هستند که 68% از کل مرگ‌ومیرهای جهانی را تشکیل می‌دهند. علاوه بر مرگ‌ومیر، روند افزایشی بیماری‌های غیرواگیر تأثیرات اجتماعی و اقتصادی قابل‌توجهی بر افراد، خانواده‌ها و کل جامعه دارد، زیرا درمان و مراقبت طولانی‌مدت و پرهزینه‌ای را می‌طلبند.

اهداف توسعه پایدار (SDGs) که توسط برنامه توسعه سازمان ملل متحد معرفی شده‌اند، کاهش یک‌سوم مرگ‌ومیرهای ناشی از NCDs تا سال 2030 را پیشنهاد می‌کنند. با این حال، نبود وضوح در دستورالعمل‌های دستیابی به این اهداف، خطر تشدید نابرابری‌های اجتماعی-اقتصادی و سلامت را افزایش می‌دهد و مسئله برابری در بین و درون کشورها را مطرح می‌کند.

اگرچه SDGs به‌درستی خواستار کاهش ابتلا و مرگ‌ومیر ناشی از NCDs هستند، اما راهنمایی مشخصی برای دستیابی عادلانه و برابر به این کاهش ارائه نمی‌دهند. چنین ابهاماتی در دیگر سیاست‌های کلیدی مانند برنامه NCD نیز مشاهده می‌شود. به همین منظور الناز شاهمحمدی و همکاران مطالعه‌ای مروری در مورد ملاحظات اخلاقی در پیشگیری و مدیریت بیماری‌های غیرواگیر انجام دادند که نتایج این مطالعه در سال 2024 در مجله Journal of Medical Ethics and History of Medicine به چاپ رسید.

این مطالعه نشان داد که در برنامه‌ریزی سلامت، مسائل اخلاقی به فرآیندهای ارزیابی نیازها، اولویت‌بندی، سیاست‌گذاری، اجرا و نظارت مرتبط هستند. بسیاری از مسائل اخلاقی عمده در سلامت جهانی بر روند افزایشی و بار NCDs تأثیر می‌گذارند. به‌عنوان نمونه می‌توان به توزیع ناعادلانه منابع (کالاهای اولیه، دسترسی به آب سالم، غذا یا مسکن)، نابرابری جنسیتی یا نژادی (تبعیض)، و فراهم‌سازی منابع و ظرفیت‌سازی در سیستم بهداشت از طریق چرخه‌های ناکارآمد اشاره کرد. برای توسعه برنامه‌های مداخله‌ای مؤثر در پیشگیری و مدیریت NCDs، ضروری است که جنبه‌های مختلف عملیاتی‌سازی این برنامه‌ها، از جمله الزامات اخلاقی مرتبط، به‌دقت مورد بررسی قرار گیرند. با توجه به این ملاحظات، واضح است که استفاده از تمامی اسناد موجود سودمند خواهد بود.