گزارش موردی
مدیریت فوری افیوژن پریکاردیال شدید ناشی از سیروز کبدی
تامپوناد قلبی یک وضعیت بحرانی است که در آن تجمع مایع در کیسه پریکارد، فشار بر روی قلب وارد کرده و منجر به کاهش خروجی قلبی و در صورت عدم درمان ممکن است منجر به شوک شود. تامپوناد قلبی می‌تواند از علل مختلفی ناشی شود که معمولاً به دو دسته شایع و نادر تقسیم می‌شوند.
سیروز کبدی یکی از عواملی است که می‌تواند به افیوژن پریکاردیال منجر شود و یکی از علل سیروز کبدی، هپاتیت خودایمنی است. علاوه بر این، سیروز کبدی می‌تواند از طریق توسعه هیدروتوراکس کبدی و افیوژن پریکاردیال ناشی از افزایش فشار پورتال شدید و عدم تعادل مایعات، به تامپوناد قلبی منجر شود. این افیوژن‌ها می‌توانند باعث فشرده‌سازی قلب شوند که منجر به تامپوناد می‌شود. از نظر اپیدمیولوژیک، افیوژن پریکاردیال در حدود 63% از بیماران مبتلا به آسیت ناشی از سیروز کبدی مشاهده می‌شود، در حالی که این میزان در گروه‌های کنترل 11% است. با توجه به مکانیسم‌های پاتوفیزیولوژیک که بیماری کبدی و عوارض قلبی را به هم مرتبط می‌کند، مانند افزایش فشار پورتال و التهاب سیستمیک، منطقی است که هپاتیت خودایمنی از طریق پیشرفت به سیروز کبدی، می‌تواند افیوژن پریکاردیال قابل توجهی را ایجاد کند که منجر به تامپوناد قلبی شود.
هپاتیت خودایمنی (AIH) یک بیماری التهابی کبد است که با هپاتیت هیستولوژیک، افزایش سطح ترانس‌آمینازها و حضور آنتی‌بادی‌های خودی همراه با افزایش سطح ایمنوگلوبولین G (IgG) شناخته می‌شود. شیوع و بروز هپاتیت خودایمنی در سطح جهانی به طور قابل توجهی متفاوت است، به طوری که برآوردهای ترکیبی نشان می‌دهد که بروز آن 1.28 مورد و شیوع آن 15.65 مورد در 100,000 نفر است. این میزان‌ها در کشورهای با شاخص توسعه انسانی بالا، به‌ویژه در آمریکای شمالی و اقیانوسیه، بیشتر است و در میان زنان و بزرگسالان مسن‌تر شایع‌تر است. حدود 30–50% از بیماران مبتلا به هپاتیت خودایمنی به سیروز کبدی مبتلا می‌شوند، چه در زمان تشخیص و چه در طول روند بیماری. علائم بالینی متغیر است و تشخیص آن بر اساس حذف سایر اختلالات کبدی و شناسایی الگوی بالینی مشکوک انجام می‌شود.
مریم طاهری و همکاران در یک گزارش موردی، یک مرد 60 ساله با سابقه هپاتیت خودایمنی و سیروز شدید و تامپوناد قلبی را توصیف می‌کنند که در مجله Journal of Medical Case Reports در سال 2025 به چاپ رسید است. گزارش این هم‌زمانی نادر بر لزوم رویکرد جامع در تشخیص و مدیریت بیمارانی که با تامپوناد ثانویه مراجعه می‌کنند تأکید دارد.
مرد 60 ساله ایرانی با تنگی نفس پیشرفته، درد قفسه سینه و افزایش وزن قابل توجه به دلیل احتباس مایعات به بیمارستان مراجعه کرد. معاینه فیزیکی نشان‌دهنده رنگ پریدگی، زردی، فشار ورید ژوگولار بالا، صدای قلب محو و تاکی‌کاردی بود. آزمایش‌های آزمایشگاهی اختلال شدید کبدی و کلیوی را نشان داد، با افزایش آنزیم‌های کبدی، بیلی‌روبین و نیتروژن اوره خون. مطالعات تصویربرداری، از جمله الکتروکاردیوگرام، آنژیوگرافی سی‌تی‌اسکن و اکوکاردیوگرافی ترانس‌تورسیک، افیوژن پریکاردیال بزرگ با علائم تامپوناد قلبی را تأیید کرد. پریکاردیوکنتزس اورژانسی انجام شد و 500 میلی‌لیتر مایع سرواسنگین از پریکارد خارج گردید. مدیریت پس از عمل شامل نظارت مداوم، اکوکاردیوگرافی مجدد و رژیم دارویی جامع برای مدیریت بار مایعات، هپاتیت خودایمنی و عملکرد قلب بود.
این مورد نشان می‌دهد که شناسایی سریع و ارزیابی جامع با اکوکاردیوگرافی ترانس‌تورسیک (TTE) و آنژیوگرافی سی‌تی‌اسکن (CTA) در تشخیص تامپوناد قلبی حیاتی است. پریکاردیوکنتزس اورژانسی حیات‌بخش بوده و نیاز به مداخله فوری را برجسته می‌کند. یک رویکرد چندرشته‌ای برای مدیریت چنین موارد پیچیده‌ای ضروری است. مدیریت مؤثر بلندمدت هپاتیت خودایمنی و سیروز از عود بیماری پیشگیری کرده و نتایج بیمار را به‌طور قابل‌توجهی بهبود می‌بخشد.
این مورد بر اهمیت تشخیص و مدیریت به‌موقع تامپوناد قلبی تأکید دارد، به‌ویژه در بیمارانی که شرایط همراهی مانند هپاتیت خودایمنی و سیروز دارند. مدیریت چندرشته‌ای شامل متخصصان کبد، متخصصان قلب و متخصصان مراقبت‌های ویژه برای بهبود نتایج بیماران ضروری است. شناسایی و درمان زودهنگام به‌طور قابل‌توجهی به پیشگیری از عود بیماری و مدیریت بلندمدت بهتر شرایط زمینه‌ای کمک می‌کند.
ارسال نظر